درجات بهشت (قرآن)قرآن کریم در بسیاری از آیات خود تصویری از ویژگی‌های بهشت و اوصاف زندگی بهشتیان ارائه می‌دهد واز آن مورد این است که بهشت را دارای مراتب و درجاتی متفاوت معرفی می‌کند. ۱ - مراتب بهشتبهشت، دارای مراتب و درجات متفاوت است. وعد الله المؤمنین والمؤمنـت جنت تجری من تحتها الانهـرخــلدین فیها ومسـکن طیبة فی جنت عدن ورضون من الله اکبر ذلک هو الفوز العظیم. خداوند به مردان و زنان باایمان، باغهایی از بهشت وعده داده که نهرها از زیر درختانش جاری است جاودانه در آن خواهند ماند و مسکنهای پاکیزه‌ای در بهشتهای جاودان (نصیب آنها ساخته) و (خشنودی و) رضای خدا، (از همه اینها) برتر است و پیروزی بزرگ، همین است طبق روایتی از پیغمبر اسلام صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم «جنـت عدن» خانه‌ای است که فقط سه گروه در آن سکونت می‌کنند. آنها پیامبران و صدیقین و شهدا هستند. " عدن" در لغت به معنی اقامت و بقاء در یک مکان است، و لذا به" معدن" که جایگاه بقای مواد خاصی است این کلمه اطلاق می‌شود، بنا بر این مفهوم" عدن" با خلود شباهت دارد، ولی از آنجا که در جمله قبل به مساله خلود اشاره شده، چنین استفاده می‌شود که جنات عدن محل خاصی از بهشت پروردگار است که بر سایر باغهای بهشت امتیاز دارد. در احادیث اسلامی و کلمات مفسران این امتیاز به اشکال مختلف بیان شده است در حدیثی از پیامبر ص چنین می‌خوانیم که فرمود: "عدن دار الله التی لم ترها عین و لم یخطر علی قلب بشر، لا یسکنها غیر ثلاثة النبیین و الصدیقین و الشهداء : " عدن آن خانه پروردگار است که هیچ چشمی آن را ندیده، و به فکر کسی خطور نکرده و تنها سه گروه در آن ساکن می‌شوند: پیامبران، صدیقان (آنها که پیامبران را تصدیق کردند و از آنها حمایت کردند) و شهیدان". در کتاب خصال از رسول خدا ص چنین نقل شده: من سره ان یحیا حیاتی و یموت مماتی و یسکن جنتی التی واعدنی الله ربی، جنات عدن... فلیوال علی بن ابی طالب علیه‌السّلام و ذریته علیهم‌السّلام من بعده : "" کسی که دوست دارد حیاتش همچون من، و مرگش نیز همانند من بوده باشد، و در بهشتی که خداوند به من وعده داده در جنات عدن ساکن شود، باید علی بن ابی طالب ع و فرزندان بعد از او را دوست دارد". از این حدیث روشن می‌شود که جنات عدن باغهایی است از بهشت که پیامبر ص و جمعی از خاصان پیروان او در آنها مستقر خواهند شد. این مضمون در حدیث دیگری از علی ع نیز نقل شده که جنات عدن جایگاه پیامبر اسلام است. ولمن خاف مقام ربه جنتان• ومن دونهما جنتان. و برای کسی که از مقام پروردگارش بترسد، دو باغ بهشتی است• و پایین تر از آنها، دو باغ بهشتی دیگر است ۲ - اقوال در باره دو بهشتو اما اینکه فرموده: این خائفان دو بهشت دارند، مفسرین در معنایش حرفها زده‌اند: بعضی گفته‌اند: یک بهشت منزل شخصی او است، که دوستانش در آنجا زیارتش می‌کنند، و یکی هم منزل خدمتکاران و همسران او است (به عبارت ساده تر منظور از دو بهشت بیرونی و اندرونی است). بعضی دیگر گفته‌اند: منظور از دو بهشت باغی است که بیرون قصر دارد، و باغی که داخل قصرش دارد (باز نظیر توانگران دنیا که یک باغچه در منزل دارند، و در آن گلکاری می‌کنند، و باغی در بیرون شهر و در ییلاق دارند، که در آنجا انواع میوه‌ها و چمن زارها درست می‌کنند). بعضی دیگر گفته‌اند: معنایش این است که: در آخرت دو بهشت جدای از هم دارد، تا هر گاه از این بهشت خسته شد به آن بهشت دیگر رود، تا لذتش به حد کمال برسد. بعضی دیگر گفته‌اند: یک بهشت در برابر عقاید حقه اش به او می‌دهند، و بهشتی دیگر در برابر اعمال صالحی که کرده. بعضی دیگر گفته‌اند: یک بهشت در برابر اعمال صالحه و اطاعتهایی که کرده، و یک بهشت دیگر در برابر ترک گناهانی که می‌توانسته است مرتکب شود. بعضی دیگر گفته‌اند: یک بهشت جسمانی است و یکی روحانی ، و این اقوال به طوری که ملاحظه می‌فرمایید اقوالی است که هیچ دلیلی در آیه مورد بحث و یا در سراسر قرآن کریم بر آنها وجود ندارد، (و در حقیقت از مقایسه آخرت با وضع دنیا ناشی شده است). بعضی هم گفته‌اند: یک بهشت را به خاطر استحقاقی که دارد به او می‌دهند، و یک بهشت دیگر را فقط به عنوان تفضل ارزانیش می‌دارد. ۲.۱ - مختار علامه طباطباییدر بین همه اقوالی که ملاحظه کردید ممکن است بگوییم این قول بهتر است، چون آیه شریفه " لهم ما یشاؤن فیها و لدینا مزید" هم اشعاری بدان دارد، البته آن طور که ما تفسیرش کردیم این اشعار را دارد. ۳ - درجات عالی بهشتفی جنة عالیة. در بهشتی عالی جای دارند یعنی در بهشتی که قصور و درجات آن عالی و بلند است. و بعضی گفته‌اند که بلندی بهشت بر دو گونه است: ۱- علو و بلندی شرافت و جلالت. ۲- علو مکان و منزلت، بمعنای اینکه اشراف بر غیرش دارد و آن پاک‌ترین چیزهاییست که در بهشت است و برای آن درجات و مراتبی است که بعضی بالای دیگرست، چنانچه آتش را درکاتی است. یغفر لکم ذنوبکم ویدخلکم جنت تجری من تحتها الانهـر ومسـکن طیبة فی جنت عدن.. (اگر چنین کنید) گناهانتان را می‌بخشد و شما را در باغهایی از بهشت داخل می‌کند که نهرها از زیر درختانش جاری است و در مسکنهای پاکیزه در بهشت جاویدان جای می‌دهد و این پیروزی عظیم است! ۴ - پانویس۵ - منبعمرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۶، ص۵۲۶، برگرفته از مقاله «درجات بهشت» |